اما جنبش قطعي براي امتزاج انديشه‌ي يوناني و شرقي از ارسطو آغاز شد. وي پس از آنكه ساليان دراز به رهبري افلاطون تتبع و تأمل كرد، در شهر آسوس Assos ازناحيه‌ي تروآده Troade جايگزين شد و در اينجا بود كه بر انديشه‌ي اصيل خود وقوف يافت. پس از آن ديگر آسياي صغير را ترك نكرد، مگر زماني كه او را براي تربيت اسكندر به مقدونيه فرا خواندند. در آن هنگام بود كه اين انديشه به ذهن ارسطو راه يافت كه علم و تمدن يونان بايد فاتح جهان مشرق باشد و اين فكر را در شاگرد شهزاده‌ي خويش تلقين كرد. لشكركشي اسكندر در واقع ايلغار انديشه‌ي يونان بود كه به فتح مشرق زمين مي‌رفت، فتحي كه هم به ممالك مسخر چيزهايي داد و هم از آنها چيزهايي گرفت. اين امتزاج در شهر اسكندريه كه به دست شاگرد ارسطو بنا شد صورت پذيرفت و در پرتو آن، حكمت يونان در وجود دستگاه فلسفي فلوطين به اعلا درجه‌ي كمال رسيد. چندي پس از آن، فتوحات اسكندر در ظهور اسلام مؤثر شد و اسلام بود كه فلسفه‌ي ارسطو را دوباره براي ملل غربي به ارمغان آورد.
وانگهي به اين نكته نيز بايد توجه كرد كه بعد از ارسطو مهم‌ترين نمايندگان فلسفه‌ي يونان از دنياي مشرق برخاستند. فلاسفه قبل از ابيقور و زينون Zenon تحت تأثير عقايد شرقي قرار گرفته‌اند: آريستيپ Aristippe از اهالي سيرن بود و نام مكتب فلسفي او هم از همين شهر گرفته شده است؛ مادر آنتيستن Antisthene زرخريدي از مردم تراكيه بود. خود ابيقور بي‌گمان آتني بود ولي در جزيره ساموس زادگاه فيثاغورث متولد شد. زينون، بنيان‌گذار فلسفه‌ي رواقي ازمردم جزيره‌ي قبرس بود؛ كلئانت Cleanthe اهل آسوس و خريسبوس Chrysippe از مردم سيليسي (كيليكيه) و شايد از همان شهري بود كه سه قرن بعد پولس مقدس St. Paul در آن چشم به جهان گشود. فاتحان جزاير يونان بر سر مالكيت اين نقاط نزاع مي‌كردند، و فلاسفه‌ي رواقي كه از زادگاه خود جدا مانده بودند، ديگر در تنگناي چارچوب شهرهاي يوناني محبوس نماندند و جهان را ميهن خويش خواندند، و ابناء بشر، حتي بردگان را برادران خود پنداشتند. آنان از اين طريق راه را براي فكري نو و پر عمق‌تر هموار كردند اين انديشه نيز منشأ شرقي داشت. مشرق زمين مبشر اين فكر بود كه آزادي صرفاً در تعلق چند تن مستعد كسب علم نيست بلكه موهبتي است كه همه‌ي مردمان حق تمتع از آن را دارند. اين همان انديشه‌اي است كه روزگار نو را پديد آورده و البته به مرحله‌ي نهايي بسط خود نرسيده است.
بايد به حق به آينده‌اي اميدوار بود كه در آن آزادي به راستي وجود خواهد داشت. براي تدارك چنين آينده‌اي فلسفه‌ي يونان مي‌تواند ياوري پرارزش باشد. فلسفه‌ي يونان كه از تاريكي شرق بردميده است قدرت پر فروغ فكر بشري را آشكار ساخته است، فكري كه از طبيعت سرچشمه مي‌گيرد پيوسته مرزهاي انديشه را مي‌شكند و رشد مي‌كند. در عين حال، فلسفه‌ي يونان به ياري محتواي آيينهاي خويش بهتر از ديگر فلسفه‌ها مقدم بودن فكر و سلطه‌ي آن را بر ماده مي‌نماياند و نيز نشان مي‌دهد كه در اين جهان هر چيز به سوي كمال غايي فرا خوانده شده است. فلسفه‌ي يونان با اين تعاليم آن چنان منبع لايزال دانايي است كه براي شناختن حقيقت جهان و حقيقت خويش بايد به سوي آن بازگرديم.
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
